salazar 5

Met de gezondmaking van de financiële en economische toestand was het meest dringende probleem verholpen, maar Salazar wist dat dit alleen maar een begin kon zijn. 

Blijvende beterschap kon slechts gewaarborgd worden als Portugal op een geheel nieuwe leest geschoeid werd. 

Daarom publiceerde Salazar, ondertussen hoofd van de regering geworden, op 28 mei 1932 het ontwerp van een nieuwe grondwet. Na ruime gelegenheid tot bespreking en bijsturing, werd de constitutie van de Estado Novo een klein jaar later, bij plebisciet, met een overweldigende meerderheid aanvaard.

De Nieuwe Portugese Staat kenmerkt zich door een autoritair en corporatief karakter. De leidende staatsorganen zijn toegerust met grote bevoegdheden, maar tegelijkertijd is er zorgvuldig voor gewaakt dat zij de door de wet getrokken grenzen niet te buiten kunnen gaan. 

Maar oneindig veel belangrijker dan deze structuur der hoogste staatsorganen is voor Salazar het 'wérkelijke land', de volksgemeenschap, de Natie, en de wijze waarop deze – zelf weer georganiseerd in gezinsverband, beroepsverband (corporatie) en plaatselijk verband (buurtschap, gemeente, provincie) – het bestuursleven van de Staat beïnvloedt. 

De Staat is slechts de vorm die de kostbare inhoud, de Natie, omsluit en beschermt. Niet de macht van de Staat, maar het geluk van de Natie is het einddoel van de constitutionele voorschriften.

In mei 1936... 

ter gelegenheid van de tiende verjaardag van de staatsgreep... 

verklaarde Salazar in Braga tegenover een menigte van tachtigduizend Portugezen die hem toejuichten: 

'Wij zijn gekant tegen alles wat internationalisme is, tegen het communisme, tegen het socialisme, tegen het syndicalisme waarvoor alleen rechten tellen, tegen alles wat de familie en het gezin tegenwerkt, verdeelt of ontbindt, tegen de klassenstrijd, tegen hen die geen Vaderland en geen God erkennen, tegen de slavernij van de arbeid, tegen een puur materialistische opvatting van het leven, tegen het geweld als uitgangspunt van het recht. Wij zijn gekant tegen alle grote ketterijen van de huidige tijd. Wij zijn anti-parlementair, anti-democratisch, anti-liberaal. Wat wij nastreven, is de vestiging van een corporatieve staat.'

Het corporatisme van Salazar verwerpt het individualisme van de Rechten van de Mens.

Toespraak op 30 juli 1930: 'Het politiek liberalisme van de 19de eeuw heeft ons de burger gegeven, een individu, losgemaakt van het gezin, van zijn klasse, van zijn beroep, van zijn culturele milieu, van zijn economische groep. Deze burger kreeg, als bron van de nationale soevereiniteit, het recht om desgewenst tussenbeide te komen in het staatsbestuur. Deze burger van het liberalisme was, alles wel beschouwd, niet meer dan een abstractie, een foutief of onvoldoende begrip. Om een reëel uitgangspunt voor onze staatsorde te vinden, zullen wij ons veeleer moeten begeven in de richting van de natuurlijke groeperingen.' 

Door zich te baseren op de natuurlijke samenstelling van de maatschappij komt de Portugese staatsman achtereenvolgens tot de gezinnen, de buurtschappen, de parochies, de gemeenten, de beroepscorporaties als levende organismen van de Natie waarop de staatsordening moet gebouwd worden. 

Het gezin is de basiscel, en dus zijn het de gezinshoofden die stemrecht hebben, en niet de afzonderlijke individuen. 'Ik geloof niet in het algemeen stemrecht', aldus Salazar. 'Want de individuele stem houdt geen rekening met de menselijke verschillen. Ik geloof niet in de gelijkheid, maar in de hiërarchie. Ik geloof niet in de vrijheid, maar in de vrijheden. De vrijheid die niet buigt voor het nationaal belang, die vrijheid heet anarchie, en vernietigt de natie.'

In deze visie is partijpolitiek per definitie uitgesloten: 'De natie streeft instinctief naar eenheid, partijen naar verdeeldheid.' Salazar was ten tijde van de Republiek trouwens ooit volksvertegenwoordiger geweest voor de Katholieke Partij. Maar hij zetelde slechts één dag. Onmiddellijk was hij overtuigd dat met het parlement niets aan te vangen was. Hij nam ontslag en liet de politiek in de steek.

Alles wat een natie aan waarden bezit, moet kunnen gebruikt worden voor het welzijn van die natie. Elk systeem dat ertoe leidt dat de beste elementen van een land worden versnipperd over aan elkaar tegengestelde groepen, is een factor van vernietiging, en moet bijgevolg volgens Salazar worden verworpen. De particratie is tegengesteld aan het algemeen belang.

Op zijn post... 

en met al de capaciteiten die hij had... 

heeft Salazar Onze-Lieve-Vrouw van Fatima geholpen om Portugal te redden. 

En de H. Maagd heeft hem van haar kant bijgestaan om alle stormen te trotseren, waarin hij ongetwijfeld zou ten onder gegaan zijn zonder Haar welwillende bescherming én de steun van de Kerk. 

Het hoofd van de Portugese Kerk, kardinaal Cerejeiro, was hoogleraar Geschiedenis geweest aan de universiteit van Coïmbra, en was daar een persoonlijke vriend van Salazar geworden. Op 18 november 1928 was hij tot patriarch van Lissabon aangesteld, en zowel door zijn functie als zijn grote bekwaamheid werd hij al snel de onbetwiste geestelijke leidsman van het ganse Portugese episcopaat. 

Samen met Salazar was hij gedurende veertig jaar de providentiële bewerker van de geestelijke en nationale wedergeboorte van hun beider vaderland.

[bron]